Cuốn sách mà các vị đang có trên tay, không phải là sách nghiên cứu về văn hóa Mường Hòa Bình. Và, thực lòng tôi không dám nghĩ tới việc viết một cuốn sách nghiên cứu như thế. Nó là tập hợp những bài báo, những đoạn văn nói về đời sống xã hội người Mường, mà tôi đã viết một thời. Nhiều bài đã đăng tải trên các báo Trung ương và địa phương. Những ghi chép của tôi nghiêng về lĩnh vực văn hóa, xã hội. Đã nói đến văn hóa, cho dù văn hóa của một tộc người (cụ thể là người Mường) thì cũng là vấn đề rất lớn, rất rộng. Vì, văn hóa là xã hội, là sinh hoạt, là tất cả những gì do con người tạo ra, để thỏa mãn mình: Từ ngôn ngữ đến nhà ở, vật dùng... từ tín ngưỡng đến các tập tục sinh hoạt... những ứng xử thường nhật của con người với nhau và với cộng đồng... Ngay cả những vật thể, do thiên nhiên tạo nên, thiên nhiên xếp đặt, không hề có sự can thiệp của con người nhưng khi con người đã để mắt đến, đã thổi hồn vào là thành sản phẩm, thành di tích văn hóa, và nó sẽ sống cùng đời với con người. Một núi Thiên Thai, một hòn Trống Mái, một suối Giải Oan, một nàng Tô Thị... từ thuở xa xưa đã có, thì đời sau, sau nữa sẽ mãi còn. Những ghi chép được tập hợp trong cuốn sách này là những bài viết tản mạn về mường này, mường kia, về việc này, việc khác trên đất Mường Hòa Bình. Nay gộp lại, tôi mạo muội học theo cách làm của cụ Đào Duy Anh, trong Việt Nam văn hóa sử cương là xếp nó vào từng phần để các quý vị tiện theo dõi, như: - Diên cách, địa vực, tổ chức xã hội Mường. - Những sinh hoạt vật chất, sản xuất ở đất Mường Hòa Bình như săn bắt, hái lượm, trồng trọt, chế biến, ăn chia... - Những sinh hoạt tinh thần, tâm linh mang tính cộng đồng, như: hội hè, lễ tết, cưới xin, ma chay... Với những bài viết đưa vào sách, nếu được các quý vị nhìn nhận nó như những tư liệu, tài liệu tham khảo để tiến đến, hoặc để góp vào việc khắc họa diện mạo văn hóa Mường, thì thật là mừng cho người viết. Văn hóa Mường là một nền văn hóa phong phú, đa dạng, độc đáo và đẹp của một tộc người mà sử sách cùng nhiều nhà nghiên cứu về: Dân tộc học, Sử học, Ngôn ngữ học... nói là cùng gốc với người Kinh. Hai tộc người (Kinh - Mường) đều từ một cội: dân tộc Việt Mường mà ra.